سقف کاذب و انواع آن
سقف کاذب قسمتی از معماری داخلی است که برای پوشش سقف اصلی (زیر سقف) به کار می‌رود. این سقف، غیر باربر بوده و بار آن به سقف اصلی و یا دیوار های جانبی آن وارد می شود؛ بنابراین باید با مصالح سبک ساخته شده و قاب بندی آن به نحو مناسبی به اسکلت و یا کلاف بندی ساختمان متصل شود تا ضربه تکان‌های ناشی از زلزله در آنها، موجب خرابی دیوارهای مجاور و سقف اصلی و همچنین سقف کاذب نگردد.
نقش این سقف به عنوان یک عنصر معماری، پوشاندن تاسیسات زیر سقف اصلی سازه، آکوستیک نمودن فضا، ایجاد حجم های دکوراتیو، جلوگیری از رطوبت و اتلاف دما، ایجاد بستر نورپردازی مدرن متناسب با فضا و … می باشد.
از جمله مواردی که در انتخاب سقف کاذب برای فضاهای مسکونی، تجاری، اداری و … از اهمیت ویژه ای برخوردار است میتوان به سبک بودن، سرعت اجرا، دسترسی آسان به تاسیسات پشت سقف کاذب در صورت بروز اشکال تاسیساتی، عدم آسیب به ساکنین فضا در زمان وقوع حادثه اعم از زلزله، سیل و آتش سوزی، طراح سقف کاذب مورد نظر، مرطوب بودن یا نبودن فضای مورد استفاده و همچنین توجه به جذابیت های معماری این عنصر ساختمانی نظیر تنوع بافت و رنگ، قابلیت انعطاف پذیری در اجرا و …. اشاره کرد.
در ادامه به معرفی انواع سقف کاذب پرداخته می شود:
از قدیمی ترین و پرکاربردترین انواع سقف های کاذب است. به ورق فولادي مشبکي که توسط سيم آرماتور و يا مفتول به شبکه فرعي متصل ميشود رابيتس گفته مي شود. ویژگی مهم رابیتس آن است که اکثر ملات ها به آن می چسبند و ترک برنمی دارند. رابیتس در دو نوع مسطح و برجسته ساخته می شود. نوع مسطح در دهانه های کوچک و نوع برجسته در دهانه های بزرگتر به کار می رود. برای اندودکاری روی کانال های کولر و تأسیسات نیز از رابیتس استفاده می شود. استفاده از رابیتس موجب می شود ملات به خوبی روی سقف قرار گرفته و سطحی صاف و یکدست (بدون هرگونه ترک خوردگی) ایجاد شود.
سرعت مناسب اجرا، در دسترس بودن مصالح، طرح پذیری بالا و نیروی متخصص فراوان از مزایای انتخاب این سقف محسوب می‌شود. وزن نسبتاً زیاد، مصرف گچ بالا، و محدودیت آب وهوا در اجرای لایه گچ نیز از معایب سقف رابیتس به شمار می‌آیند.
این سقف همان طور که از نامش پیداست از جنس آلومینیوم می باشد و معمولا به صورت تایل به ابعاد ۶۰*۶۰ و گاهی ابعاد مستطیل شکل می باشد. این نوع سقف ها معمولا در فضاهای اداری و جاهایی که نیاز به دسترسی فضای بین سقف کاذب و سقف اصلی است، مورد استفاده قرار می گیرد. از این نوع سقف کاذب میتوان در رستوران ها، ادارات دولتی، بیمارستان ها، آزمایشگاه ها، سالن های ورزشی، سالن های نمایشی، آمفی تئاتر ها، کارخانجات صنعتی، انبارها، سالن های فرودگاهی، اماکن عمومی، خصوصی اعم از مسکونی، تجاری، اداری، استخرهای سرپوشیده و.. استفاده کرد.
از مزایای این نوع سقف می توان به سبکی، طول عمر بالا، تنوع زیاد در طرح و رنگ، قابلیت شستشو، مقاومت بالا در برابر حرارت و آکوستیک بودن در برابر صوت اشاره کرد.
شبکه اصلی این نوع سقف از پروفیل های فولادی و شبکه فرعی آن چوبی است. برای اجرای این نوع سقف کاذب باید ابتدا دور سقف با چهارتراش چوبی مناسب کلاف کشی و تراز شود و سپس سقف اجرا شود. استفاده از این سقف در حال حاضر بسیار رواج پیدا کرده و به لحاظ معماری بسیار زیباست اما باید فضای مناسب برای اجرا انتخاب شود.
آکوستیک نوعی عایق صوتی است که با مصالح مختلفی نظیر پارچه چین دار، پلاک‌های گچی، پلاک‌های چوبی یا ورقه های مقوایی فشرده سفید رنگ و سوراخ دار ساخته شده است؛ از اینرو سقف‌های کاذب آکوستیک برای محیط‌های سرپوشیده‌ای که عدم خروج صدا از آنها بسیار مهم است مثل سینماها، سالن‌های کنفرانس و سالن‌های همایش شاهد استفاده می شود. این نوع سقف کاذب از نظر شکل و ابعاد شبیه به تایل‌های گچی مربعی است و البته با جنس متفاوت.
سقف های گریلیوم در رده ی سقف های دکوراتیو قرار دارند. جنس این نوع سقف از ورقه های آلومینیوم، آهن و آلیاژ می باشد و به صورت سقف های متحرک و باز طراحی می شوند. گاهی اوقات میتوان سقف های گریلیوم را با دیگر سقف های آلومینیومی ترکیب نمود. سقف های گریلیوم جزء سقف های کاذب سلولی محسوب می شوند و نمای آن ها به صورت خانه های مربع و مستطیل شکلیست که به طور مرتب در کنار هم قرار گرفته اند. گریلیوم در ساختمان های مختلف مانند بیمارستان ها، نمایشگاه ها، اماکن تجاری و اداری، رستوران ها و.. کاربرد دارد.
از مزایای سقف های گریلیوم می توان به موارد زیر اشاره نمود:
سقف های گریلیوم به دلیل ساختار و مونتاژی که در حین نصب آن ها صورت می گیرد, با هر نوع دیواری قابل انطباق هستند. این سقف ها در مقایسه با سقف های تایل که مختصاتشان دو بعدیست با تنوع رنگ بیشتری تولید می شوند و می توان از تمام حجم پشت آن ها استفاده نمود.
همچنین از سقف های گریلیوم می توان برای پوشاندن تاسیسات کاربردی سقف استفاده نمود؛ به نحوی که با نصب این سقف، متعلقات سقف مانند دریچه ها و کانال ها قابل رویت نیستند. از دیگر مزایای این نوع سقف این است که می توان آن را با سقف های کاذب دیگر ترکیب کرد و با نورپردازی های مدولار آن را زیباتر نمود.
نوعي سقف کاذب (گچ برگ) است كه در آن از پنل‌هاي گچي یا غیر گچی پيش‌ساخته استفاده ميشود که توسط پروفیل‌های سرد نورد شده خاصی به سقف سازه‌ای متصل می‌شوند؛ به طوریکه در این فاصله بین دو سقف می توان از مواد مختلف برای عایق کاری بهره برد.
از کناف میتوان در هر مرحله‌ای از ساخت و ساز استفاده کرد. حتی در حین استفاده از ساختمان‌های اداری، مسکونی، تجاری و سالن‌ها هم میتوان از کناف کمک گرفت. معمولا سقف کاذب کناف را به دو دسته‌ی ثابت و متحرک تقسیم‌بندی می‌کنند:
این نوع از سقف ها که به نام سقف کاذب مشبک کناف نیز شناخته می شوند، از شبکه سازه‌های سپری (T شکل) و تایل‌های گچی تشکیل می‌شوند؛ به این صورت که شبکه مذکور به وسیله آویزهای قابل تنظیم به سقف اصلی متصل شده و سپس تایل‌های گچی دورن این شبکه قرار می‌گیرند.
به عنوان نمونه ی خاصی از این نوع سقف کاذب، می توان سقف کاذب تصویردار یا آسمان مجازی را نام برد. این نوع سقف یک طرح بسیار ابتکاری در زمینه دکوراسیون و معماری داخلی به شمار می رود که می تواند الهام بخش طبیعت در منزل و محل کار باشد و به نوعی بازگشت به طبیعت برای رسیدن به آرامش حتی به صورت ظاهری است. در سقف کاذب تصویردار نورپردازی بسیار حایز اهمیت بوده و بدون یک نورپردازی استاندارد نمی توان به طرح و هدف مربوطه دست یافت. این نوردهی را می توان توسط لامپ های فلورسنت یا توسط صفحات LED مربوطه تامین کرد. از لحاظ زیبایی، سقف کاذب تصویردار بسیار زیبا بوده و کاربرد فراوانی در آینده می تواند داشته باشد. البته هم اکنون نیز در بسیاری از لابی های مسکونی، هتل ها و بخش های بیمارستانی چون بخش پرتودرمانی و … به منظور ایجاد آرامش در محیط، از انواع سقف کاذب تصویردار استفاده می شود.
این نوع سقف کاذب به‌صورت ثابت و متصل به سقف اصلی است. سقف کاذب کناف ثابت به دو دسته تقسیم می‌شود که میتوان متناسب با دکوراسیون دیوارها و ساختمان، یکی از آن ها را انتخاب کرد:
ب-۱) سقف کاذب ثابت یکپارچه: در این مدل از سقف کاذب کناف، ابتدا کناف آماده‌ی نصب می‌شود. در مرحله‌ی بعد، باید روی آن بتونه کاری انجام شده و سپس کار رنگ آمیزی را انجام داد. سقف کاذب کناف ثابت، وزن کمی دارد و به سرعت اجرا می‌شود. بنابراین هنگامی که هزینه و زمان اهمیت زیادی دارد، میتوان از این نوع سقف کاذب سبک بهره برد و یک سقف شیک را تدارک دید.
ب-۲) سقف کاذب ثابت طرح دار: بسیاری از افراد به دنبال طرح و زیبایی در محیط زندگی خود هستند. میتوان برای این افراد، کناف طرح دار را پیشنهاد کرد. اجرای سقف کاذب کناف طرح‌دار با ذوق و هنر نصب تکمیل می‌شود و در صورت اجرای درست، می‌تواند طرح خارق‌العاده‌ای را رقم بزند. مدل‌های آماده‌ای هم از کناف طرح‌دار وجود دارد که میتوان به تنهایی یا با ترکیب چند نوع از آن، سقفی زیبا را ایجاد کرد. این طرح‌ها شامل سقف کاذب گنبدی، سقف کاذب قوسی، سقف کاذب تونلی، باکس ساده حاشیه و باکس نور مخفی حاشیه هستند.
سقف های کناف مزایای زیادی دارند مثل: سبکی، نصب سریع و آسان، امکان ایجاد طرح های متنوع، مقاومت در برابر آتش سوزی و عدم ایجاد دود،سهولت در تعویض و تعمیر قطعات، امکان رنگکاری با پرداخت جزئی، ثبات رنگ، سازگاری با محیط زیست، امکان نصب چراغ روشنایی به صورت روکار و توکار، دسترسی آسان و مناسب به تاسیسات ساختمانی، عدم نیاز به جوشکاری و کاهش هزینه برق و همچنین سهولت نظافت واحدها به دلیل عدم به کار رفتن ملات.
از معایب این نوع سقف ها نیز می توان به چند مورد اشکالات فنی کار در اجرای نامطلوب این نوع سقف ها در صورت عدم سپردن کار به نصابان آموزش دیده و دارای صلاحیت در اجرا اشاره کرد مانند:
۱- عدم رعایت فاصله مناسب آویزها، سازه های باربر، سازه های پانل خور و یا پرچ ها ۲- عدم اجرای پخ مناسب در پانل کناف ۳- عدم رعایت فاصله اولین پیچ از لبه پانل ۴- عدم دقت در برش پانل ۵- عدم استفاده از نوار درزگیری در هنگام بتونه کاری ۶- عدم اتصال صحیح سازه تراز ( نبشی روی دیوار و پیچ های آن) ۷- عدم تراز بودن زیرسازی/ سقف کاذب اجرا شده در یک کد ارتفاعی ۸- عدم استفاده از ابزار مناسب و سایر اشکالات اجرایی محتمل.
