همه چیز درباره سنگ آنتیک
سنگ های آنتیک نوعی از سنگ هایی هستند که از از بقایا و خرده های سنگهای طبیعی و چسباندن آن ها به یکدیگر توسط ملات و چسب تهیه می شوند. ايده پديد آمدن این سنگ ها از آنجا شکل گرفت که طراحان به منظور هر چه زيباتر کردن فضاها اعم از فضاهاي بيروني و دروني ساختمان‌ها و کف‌پوش‌ها و محوطه سازي‌هاي بيروني نياز به سنگ‌هايي با فاکتورهاي مورد نظر خويش را احساس مي‌کردند؛ به‌علاوه پيشرفت صنعت ساختمان و سليقه‌هاي مختلف اين نياز را بيان مي‌کرد که سنگ‌هايي با طرح‌هاي مختلف و فاکتورهاي فيزيکي و مکانيکي باکيفيت بالا و قيمت مناسب بايد در دسترس باشد.
اکنون چندین دهه است که از پیدایش سنگ آنتیک می گذرد و این روزها محبوبیت آن بیشتر و بیشتر شده است. این محبوبیت به دلیل آن است که مردم این روزها به خوبی درک میکنند که این نوع چیدمان دارای مزایای وسیعی است که نمیتوان از آن دست کشید. در گذشته از سنگ آنتیک تنها در راهروها و آشپزخانه ها استفاده می شد. اما امروزه به دلیل تنوع رنگ و طرح در هر جایی از خانه می توان از آن استفاده نمود.
تمام آنچه که یک معمار در انتخاب سنگ آنتیک مناسب باید انجام دهد یافتن فروشگاهی است که دارای تنوع بالایی از انواع سنگ آنتیک مناسب برای کاربردهای داخلی و خارجی باشد. زمانی که معماران در مورد انتخاب این فروشگاه دقیق باشند میتوانند مطمئن باشند که با نصب سنگ آنتیک دلخواه خود در خانه رویاییشان به تمامی مزایای فوق خواهند رسید. سنگ آنتیک از چند دهه گذشته حتی برای کفپوش فضاهای داخلی نیز مورد استفاده قرار گرفته است؛ زیرا ظاهر زیبایی به اتاق ها می بخشد. سنگ های آنتیک مورد استفاده برای این منظور دارای محدوده وسیعی از رنگها، سبکها و طرحها برای انتخاب هستند. واژه آنتیک در لغت به معنای عتیقه و یک جسم قدیمی با ارزش می باشد. در زندگی صنعتی امروزه، بشر بیش از هر زمان دیگر پی به ارزش های طبیعت و لزوم حضور آن در زندگی خود برده و نتیجه این چرخش در سبک زندگی بازگشت به متریال های طبیعی همچون سنگ طبیعی در ساخت محل سکونت و محل کار شده است. در ادامه این نگرش برای انتقال روح زندگی به کالبد بی جان ساختمان ها، بعضی از طراحان شروع به قدیمی و کهنه جلوه دادن سنگ برای نمایش اصالت بیشتر نمودند که به اینگونه اقدامات آنتیک کردن سنگ می گویند که در سنگ های طبیعی با عملیات آنتیک کاری، موجب می شوند تا قطعات سنگ دارای ظاهری فرسوده و کهنه شوند و پس از نصب در کنار یکدیگر سطحی سنگی و تاریخی را ایجاد می کنند که یادآور خاطرات ما از قصرهای باستانی ساخته شده از سنگ های تراشیده با دست می باشد و در سنگ های آنتیک مصنوعی با استفاده از قالب، طرح و رنگ سعی می شود تا محصولی به شکل و فرم قدیمی ایجاد شود. هر چند استفاده از سنگ آنتیک اقدامی نکوهیده و امروزه به شدت مورد استقبال و تمایل مشتریان قرار گرفته است ولی موضوعی که بدان کمتر توجه می شود همخوانی آن با دیگر بخش های ساختمان و انتخاب صحیح و به جای محل نصب آن می باشد. مثلا این سنگ یکی از موارد جذب آلودگی و کثیفی به علت سطح ناهموار و غیر صیقلی است که استفاده از آن در محیط فضای صنعتی و یا فضای باز را محدود کرده است.
آنتیک کاری بر روی سنگ طبیعی نوعی عملیات سطحی است که داراری روش های مختلف مکانیکی و شیمیایی می باشد. سنگ های آنتیک بیشتر از جنس تراورتن می باشند و نتیجه حاصل از آن جلوه و زیبایی منحصر به فردی را ایجاد می کند.
الف- در روش آنتیک کاری مکانیکی همانند شات بلاست، تکه های سنگ به همراه گلوله های فلزی در داخل محفظه گردانی قرار می گیرند و با حرکت چرخشی محفظه، گلوله های فلزی بر روی سطح سنگ ضربه وارد نموده و باعث سایش لبه های تیز سنگ و تغییر فرم آن به حالت نیم گرد می شود که در اصطلاح به آن تامبل گفته می شود. تفاوت آنتیک کاری با شات بلاست در وزن، جنس و سرعت برخورد گلوله های فلزی بر روی سطح سنگ می باشد و با تغییر این عوامل حتی میتوان میزان آنتیک کاری سنگ را نیز مطابق میل و سلیقه خود تغییر داد.
ب- در آنتیک کاری به روش شیمیایی از اسید استفاده می شود؛ در این روش با استفاده از اسید، سطح سنگ شسته و باعث تخریب سطح صاف سنگ می شوند که باعث قدیمی جلوه دادن سنگ می شود. ولی پس از عملیات آنتیک کاری، اسید به آسانی از سطح سنگ شسته نمی شود و باعث می شود تا مدتها به مرور سطح سنگ تخریب شود لذا امکان تغییر ظاهر در سنگ های آنتیک شده با این روش پس از نصب نیز وجود دارد. اسید مورد استفاده، اسید سولفوریک با غلظت کم حدود ۳۰ درصد می باشد. پیش از متداول شدن آنتیک کاری سنگ، در حین استخراج و فرآوری شاهد خرد شدن و شکستگی قطعات سنگ بودیم که چنین سنگ هایی به عنوان ضایعات شناخته می شد و این ضایعات جهت تهیه پودر سنگ مورد استفاده قرار می گرفت ولی اکنون با رشد تکنولوژی از این تکه های سنگ برای تولید سنگ آنتیک استفاده می شود که این امر باعث افزایش بهره وری معادن و کارخانه های سنگبری شده است. ویژگی های منحصر به فرد فیزیکی و مکانیکی سنگ آنتیک و تغییر مد در طراحی ها و لحاظ نمودن طبیعت در دکوراسیون موجب شده در سال های اخیر بازار فروش سنگ آنتیک به طور قابل توجهی افزایش یابد. امروزه شاهد استفاده طرح های مختلفی از سنگ آنتیک هستیم که با رنگ ها و طرح های متفاوت انجام می شود که یکی از آنها تابش نور از پشت سنگ می باشد که به علت قابلیت عبور نور از سنگ مرمر در چنین مواردی طراحان از سنگ های آنتیک با جنس مرمر استفاده می کنند و جلوه های زیبایی را ایجاد می کنند که دارای ظرافت و درخشندگی بالایی است. با توجه به ظرافت، اندازه و نحوه قرار گرفتن سنگ های آنتیک در کنار یکدیگر، طرح های مختلفی را می توان ایجاد نمود که اکنون در بازار نیز انواع و اقسام سنگ های مختلف با نام سنگ آنتیک به فروش می رسند. عوامل مختلفی در قیمت گذاری و کیفیت آنها تاثیر می گذارد، امکان دارد تولید کننده برای سهولت در نصب، سنگ های آنتیک را به وسیله چسب های مخصوص به سطح توری چسبانده و به صورت تایل و با ابعاد مشخص درآورد که امکان نصب آن با کیفیت و سهولت بالایی فراهم می شود و یا امکان فروش سنگ آنتیک به صورت فله ای و بدون هرگونه عملیات اضافه تر نیز وجود دارد که در این حالت خریدار خود می بایست در مرحله نصب به سلیقه خود در فضای مد نظر قطعات را در کنار یکدیگر نصب کند.
سنگهای اصلی مورد استفاده در سنگ تزئینی و نما عبارتند از: سنگ گرانیت، سنگ مرمر، سنگ تراورتن، سنگ چینی، سنگ مرمریت، ماسه سنگ و سنگ لوح. از سنگهای آذرین به جز سنگ گرانیت نمونه‌های دیگر را کمتر مورد استفاده قرار می‌دهند. انواع دیگر سنگهای آذرین مورد استفاده در صنایع ساختمانی عبارتند از: دیوریت، بازالت، سینیت، کابرولابرادیوریت و دیاباز. سنگبری‌ها، سنگ‌هایی نظیر سرپانتین، انیکس، تراورتن و حتی انواعی از گرافیت‌ها را مرمر می‌نامند و بنابراین مفهوم دگرگون شدن سنگهای آهکی به منظور تبدیل شدن به مرمر که از اصول پایه در سنگ‌شناسی است برای سنگهای نما در بازار سنگبری مصداق ندارد.
ضایعات سنگ‌هایی که برای تولید سنگهای آنتیک به‌کار می‌رود، بایستی سختی قابل قبول داشته باشند. سختی زیاد نیز شرایط برش و صیقل دادن سنگ را مشکل ساخته و هزینه تهیه سنگ آنتیک را بالا می‌برد. در نتیجه تهیه سنگهای آنتیک به‌دلیل سختی زیاد گرانیت‌ها و کوارتزیت‌ها گران تمام می‌شود. همچنین ضایعات سنگی که در برابر اسیدها مقاوم می‌باشند جهت تولید سنگهای آنتیک مناسب نمی‌باشند از جمله گرانیت، سینیت، دیوزیت، کوارتزیت، آنزریت، تراکیت، بازاکت، دیاباز و ماسه سنگ. با توجه به این موارد از ضایعات سنگ های تراورتن جهت تولید سنگ آنتیک طبیعی استفاده می‌شود که برخی از دلایل آن عبارتست از :
سنگ های آنتیک مصنوعی سمنت پلاست محدودیت های موجود در سنگ های آنتیک طبیعی (استفاده از سنگ های با مقاومت وسختی پایین تر همچون سنگهای تراورتن و نیز وجود تخلخل جهت چسبیدن کامل به ملات) را به دلایل زیر ندارند:
لذا امکان تولید سنگ آنتیک مصنوعی با مقاومت بالا و تخلل بسیار پایین وجود دارد که این دو مزایای زیر را به همراه خواهند داشت:
۱- بسته به نوع سنگ مي‌توان از آن ها استفاده‌هاي زيادي کرد، اگر سنگ‌هاي ضايعاتي از نوع آذرين باشند که سخت هستند مي‌توان از آنها براي توليد سنگفرش استفاده کرد ولي اگر سنگ‌ها نرم باشند مانند تراورتن مي‌توان آنها را به پودرسنگ تبديل کرد يا از آنها براي تهيه سنگ‌هاي آنتيک که در نماها استفاده می شود بهره برد.
۲- معادن سنگ گرانيت ۲۵ درصد معادن سنگ را تشکيل مي‌دهند و بيشترين ضايعات سنگ‌ها هم مربوط به سنگ گرانيت است؛ زيرا روش استخراج در اين معادن فاصله زيادي با استانداردهاي جهاني دارد ولي در معادن سنگ نرم از جمله تراورتن با توجه به استفاده از روش‌هاي مکانيزه، مقدار باطله در حد کمي است و در گذشته قطعات کوچک سنگ تراورتن در معادن دپو مي‌شدند ولي هم‌اکنون با افزايش قيمت سنگ، فرآوري اين قطعات از نظر اقتصادي توجيه‌پذير است.
۱- ضايعات سنگ‌هايي که براي توليد سنگ‌هاي آنتيک به‌کار مي‌رود، بايد سختي قابل قبول داشته باشند. سختي زياد نيز شرايط برش و صيقل دادن سنگ را مشکل ساخته و هزينه تهيه سنگ آنتيک را بالا مي‌برد.
لذا سختي بايد در حد قابل قبول باشد در نتيجه تهيه سنگ‌هاي آنتيکي به‌دليل سختي زياد گرانيت‌ها و کوارتزيت‌ها گران تمام مي‌شود.
۲- به‌طور کلي ضايعات سنگي که در برابر اسيدها مقاوم هستند جهت توليد سنگ‌هاي آنتيک مناسب نيستند. از جمله گرانيت، سينيت، ديوزيت، کوارتزيت، آنزريت، تراکيت، بازاکت، دياباز و ماسه سنگ ولي سنگ‌هاي ذکر شده جهت توليد سنگفرش، کفپوش، ديوار داخلي يا خارجي مناسب هستند.
۱- مقاومت قابل قبول سنگ‌هاي تراورتن ۲- سختي کم ۳- قابليت ساب و برش ۴- استحکام بالا و شکل‌پذيري ۵- بلوري بودن ۶- چگالي زياد ۷- زيبايي ظاهر ۸- وجود تخلخل جهت چسبيدن کامل به ملات ۹- سهولت دسترسي ۱۰- عدم امکان آلتره شده ذخاير آن ۱۱- تنوع رنگها ۱۲- ارزاني نسبت به ساير سنگ‌ها ۱۳- عدم وجود ساختارهاي تکتونيکي به‌روي اين ذخاير به‌دليل جوان بودن آن ها (کوارترنر) ۱۴-شرايط استخراج ايده‌آل دارند به همين دليل اغلب با لايه‌بندي افقي، شيب کم و در نقاط کم ارتفاع و قابل دستيابي تشکيل مي‌شوند ۱۵- مقاومت فشاري خوب ۱۶-قابلیت جذب رطوبت ۱۷- در مقابل قليايي‌ها مقاومند ۱۸- افزايش صادرات سنگ‌هاي تراورتن باعث بالا رفتن توان مالي معدنکاران و ايجاد واحد فرآوري باطله شده.
۱- قطعات سنگ بايد از نظر وضعيت ميکروتکتونيکي و وجود درزه و شکاف‌ها ارزيابي شوند ۲- قطعات سنگ مورد نظر بايد قابليت برش و سايش و مقاومت در جهات مختلف با در نظر گرفتن تجربه کارگر سنگبر را داشته باشند ۳- مشاوره با استاد کارسنگ ۴- بررسي سطح صيقلي سنگ از نظر زيبايي و قيمت‌گذاري و بازاريابي ۵- شرايط فني برش ۶- انجام آناليز کاني‌شناسي به‌روش اشعه مجهول (x–Ray) در چند نمونه بارز Typical جهت بررسي حضور کاني‌هاي رسي و کوارتز در سنگ‌هاي آهکي ۷- تهيه چند مقطع نازک از نمونه‌هاي ضايعات جهت بررسي تاثير پديده آلتراسيون در سنگ ۸- انجام محاسبات تعيين ذخيره دپوي باطله ضايعات سنگ ۹- ارائه طرح‌هاي بهره‌برداري و بررسي فني و اقتصادي ۱۰- بحث بر روي بهره‌برداري ضايعات سنگ‌هايي که در برابر قليايي‌ها مقاومند مانند آهک متراکم، دولوميت، مرمر، منيزيت و ماسه سنگ‌هاي آهکي.
سنگ‌هايي که شرايط لازم جهت توليد سنگ‌هاي آنتيک را دارند
ضايعات سنگ‌هايي که در برابر قليايي‌ها مقاومند مانند آهک متراکم، دولوميت، مرمر، منيزيت و ماسه سنگ‌هاي آهکي.
۱- مقاوم درمقابل سايش
۲- تنوع رنگ در آن ها (بيش از ۲۰ رنگ مختلف)
۳- داراي عمر مفيد و طولاني
۴- داراي وزن کم
۵- صادرات آنها به سهولت انجام مي‌گيرد چون بسته‌بندي آنها به سهولت انجام مي‌شود.
۶- قابليت تحمل گرماي بالايي دارند به همين دليل در ساخت فضاي خارجي شومينه‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
۷- در فضاي داخلي و خارجي ساختمان‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
۸- مصونيت در مقابل يخ‌زدگي.
۹- به سادگي قابليت برش دارند.
۱۰- اين سنگ‌ها در اثر قرار گرفتن در معرض عوامل آلاينده کثيف شده و به همان کيفيت قابل تميز شدن هستند .
۱۱- به مدل‌هاي مختلف مي‌توان آنها را توليد کرد.
۱۲- محل توليد آنها در مناطقي که نيروي کار ارزان وجود دارد و بيشتر محصولات با روش‌هاي دست‌ساز انجام مي‌گيرد.
۱۳- اين محصولات نياز به نگهداري کم دارند.
۱۴- تکنولوژي توليد اين محصولات با به‌کارگيري حداکثر مواد طبيعي و حداقل افزودني (چسب و رزين) انجام مي‌گيرد.
۱۵- ضد آتش
۱۶- جاذبه انرژي
۱۷- در محيط‌هاي سالم و بهداشتي مانند بيمارستان‌ها، خدمات غذايي، محيط‌هاي تحصيلي، خانه‌هاي بهداشت مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
۱۸- در محيط‌هاي مرطوب و خيس به‌کار مي‌روند.
۱۹- رنگ بخشي از اجزاي سنگ محسوب مي‌شود و در زمان طولاني به‌صورت ثابت در مي‌آيد.
۲۰- چسب‌ها يا ملات‌هاي اين محصولات الزاما نبايد رنگ‌آميزي شوند و رنگ‌آميزي آنها به انتخاب مصرف‌کننده است و سليقه‌اي است.
۲۱- قیمت نسبتا مناسب
۲۲- سرعت نصب بالا
۲۳- کمترین حالت پرت در مقایسه با سنگ های معمولی
۲۴- قابلیت چرخش دور سطوح گرد
۲۵- قابلیت نصب حتی بعد از اتمام کار بنایی
۱- سنگ‌هاي آنتيک از تنوع بيشتري نسبت به سنگ‌هاي طبيعي برخوردارند.
۲- از نظر مقاومت، سنگ‌هاي آنتيک در برابر فشار، انعطاف‌پذيري، يخ‌زدگي و خراش‌برداري از وضعيت بهتري نسبت به سنگ‌هاي طبيعي برخورداند.
۳- وزن سنگ‌هاي آنتيک نسبت به سنگ‌هاي طبيعي کمتر است به همين دليل در صنعت ساختمان از مطلوبيت بيشتري برخوردارند.
۴- سنگ‌هاي آنتيک در ضخامت‌هاي کمتري قابليت برش و قالب‌گيري دارند.
۵- از نظر قيمت سنگ‌هاي آنتيک به علت به کار بردن چسب‌هاي رزين به‌عنوان چسباننده ذرات بيشتر از سنگ‌هاي طبيعي هستند.
۶- از لحاظ مقدار باطله سنگ‌هاي آنتيک ضايعات نداشته چون خود آنها از باطله سنگ‌هاي طبيعي توليد شده‌اند.
۷- سنگ‌هاي طبيعي به‌علت وجود رگه و برش در حمل و نقل حدود ۱۵ درصد پرت دارند ولي سنگ‌هاي آنتيک طوري به هم فيکس مي‌شوند که هنگام نصب هيچ‌گونه آسيبي نمي‌بينند.
۸- از لحاظ وزني سنگ‌هاي آنتيک به‌طور چشمگيري سبکتر از سنگ‌هاي طبيعي هستند.
۹- از نظر نصب به مراتب آسان‌تر و راحت‌تر از سنگ‌هاي طبيعي مي‌توانند نصب شوند.
تاثيرات تنوع رنگ‌هاي سنگ در توليد سنگ‌هاي آنتيک
۱- سنگ‌هاي آهکي درشت و متبلور به دليل جلا و درخشندگي، در صورتي‌که رنگ‌هاي شفاف داشته باشند از مرغوبيت بهتري برخوردارند.
۲- سنگ‌هاي آهکي با بافت اُليتيک در مقطع صيقلي (سنگ‌نماي تراش و صيقل خورده) در صورتي که از رنگ شفاف و مناسب برخوردار باشند ممکن است زيبايي خاص داشته باشند.
۳- متن يکدست و يکنواخت در سنگ‌هاي آهکي ميکريتي مثل سنگ آهک‌هاي کرتاسه، ائوسن و اليگوسن ايران (سازند قم، آسماري، جهرم) و سنگ‌هاي آهکي سازند‌ها مختلف ژواسيک، به‌دليل دارا بودن رنگ‌هاي مختلف از سياه تا خاکستري، کرم، زرد، ليمويي و سفيد مي‌توانند ايده‌آل باشند.
۴- سنگ‌هاي آهکي داراي پوسته درشت مثل استراها به‌دليل اينکه ساختمان داخلي فسيل‌ها در مقاطع مختلف در يک سطح صيقلي نمايش داده مي‌شود ممکن است نماي جذابي داشته باشند.
۱- عدم شناخت کافي نسبت به تکنولوژي جديد دستگاه‌هاي مورد نياز
۲- عدم وجود مرکز اطلاع‌رساني علمي و بازرگاني در اين زمينه.
۳- کمبود متخصصان کارآمد در بخش سنگ‌هاي آنتيک
۴- استفاده از سنگ‌هاي تراورتن و مرمريت و مرمرها در فضاي باز به‌دليل باران‌هاي اسيدي شهرهاي بزرگ مثل تهران، پس از چند سال درخشندگي و کيفيت خود را از دست داده و چهره ساختمان را کهنه‌تر نشان مي‌دهند.
۵- استفاده از سنگ‌هاي گرانيتي که پرتوزا هستند در فضاهاي بسته و مرطوب (مانند ايستگاه‌هاي مترو) خطرناک هستند.
